จากบันทึกความทรงจำ

เมื่อเดินทางมาได้ราวครึ่งทาง (ชายแดนชิลี-เปรู)  “มอเตอร์ไซค์เจ้าจอมพลัง”  ที่อาการกระเสาะกระแสะมาตลอด ก็ถึงคราวสิ้นอายุขัย ทั้งคู่ต้องตัดใจจอดทิ้งเอาไว้ ด้วยความอาลัย และจากกันครั้งนั้น จะไม่มีวันได้พบหน้ามอเตอร์ไซค์ อันเป็นที่รักอีก แม้รถพังไปแล้วแต่ชีวิตก็ต้องดำเนินต่อไป พวกเค้าเดินบ้าง โบกรถและเกวียนชาวบ้านบ้าง ผ่านทะเลทรายอาตากาม่า ที่แห้งแล้งและทุรกันดาร ที่ซึ่งร้อยวันพันปีจะมีฝนตกสักทีหนึ่ง ระหว่างทางนั้นเอง ทั้งคู่ได้พบและร่วมเดินทาง กับแรงงานอพยพ ชาวพื้นเมืองอินคาที่ยากจน คนงานเดินเท้า เพื่อมุ่งหน้าไปทำงานตามเหมืองทองแดงและเหมืองเงิน ที่มีอยู่มากมายในยุคนั้น  แรงงานเหล่านี้ เดินทางมานานนับสัปดาห์ เพื่อมารอที่จุดนัดพบ หลายคนมากันเป็นครอบครัว เมื่อเวลามาถึงนายหน้าก็ปรากฏตัวขึ้น เลือกเอาคนที่ดูแข็งแรงต้อนขึ้นรถบรรทุกเพื่อไปทำงาน ราวกับฝูงสัตว์ คนที่ดูอ่อนแอ (ผู้หญิงและเด็ก) ถูกทิ้งไว้อย่างไม่แยแส  เออเนสโต้นั้น เกิดมาในครอบครัวชนชั้นกลาง และเติบโตขึ้นในเมือง เค้ามองภาพที่ไม่เคยเห็นเหล่านั้น อย่างไม่เชื่อสายตา เค้าไปโวยวายกับพวกนายหน้า แต่ก็ถูกชกคว่ำอย่างไม่เป็นท่า  ครั้งนั้นเออเนสโต้ ได้สัมผัสถึงความอยุติธรรม และความเหลื่อมล้ำ ที่กัดกินสังคมละตินอเมริกาอย่างรุนแรง ด้วยตัวเองเป็นครั้งแรก ใครก็ตามหากแคร์ที่จะมองดูสักนิด จะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า ทรัพยากรธรรมชาติ ถูกสูบออกไปจากแผ่นดินแม่ เพื่อเพิ่มมั่งคั่งให้กับนายทุนจำนวนน้อยนิด อย่างบ้าคลั่ง แม้ชาวพื้นเมือง จะถูกข่มเหงน้ำใจถึงเพียงนั้น แต่คนเหล่านั้นไม่มีทางเลือก ต้องก้มหน้ารับชะตากรรมโดยหวังว่า เงินทอง (อันน้อยนิด)  ที่ได้มา จะทำให้ชีวิตของคนในครอบครัวดีขึ้นได้  อันที่จริงบรรพบุรุษของชาวเผ่าพื้นเมือง เป็นเจ้าของที่ดิน ในดินแดนอันกว้างใหญ่ ของละตินอเมริกามาก่อน แต่ต่อมาถูกนักล่าอาณานิคมชาวสเปน ยึดมาเป็นของตน และสถาปนาระบบทาสที่ดินขึ้น ชาวพื้นเมืองก็ถูกกดขี่เป็นทาส ด้วยระบบนั้นเป็นหนแรก แม้ต่อมา ระบอบอาณานิคมล่มสลาย  แต่ก็ถูกแทนที่ ด้วยระบบทุนอุตสาหกรรม ชาวพื้นเมือง (ซึ่งตอนนี้ ก็ต้องนับได้ว่าเป็นลูกเป็นหลานของชุดแรกแล้ว) ก็ถูกผลักดันให้เข้าเป็นแรงงาน ในระบบทุนอุตสาหกรรมที่ว่า  และถูกกดขี่ (อย่างไม่มีทางจะลืมตาอ้าปากได้) เป็นหนที่สอง